Zakończenie działalności gospodarczej a podatki

Autorem artykułu jest Andrzej Łopka

Przedsiębiorca ma prawo w dowolnym czasie zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej. Omówię zakończenie działalności jednoosobowej, prowadzonej na własne nazwisko, czynnego podatnika VAT, opodatkowanego podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów.

W normalnych warunkach, kiedy zaprzestanie nie następuje na skutek śmierci przedsiębiorcy, obowiązki prowadzącego działalność rozpoczynają się co najmniej 7 dni przed planowanym zakończeniem. Zgodnie z § 28 ust. 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, podatnik jest obowiązany zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego (właściwego według miejsca zamieszkania), o zamiarze dokonania spisu z natury z powodu likwidacji, w terminie co najmniej siedmiu dni przed datą sporządzenia tego spisu. Spis obejmuje: towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady oraz wyposażenie. Spis z natury powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają wycenie. Podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia; spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.

Tak sporządzony i wyceniony spis (bez uwzględniania składników wyposażenia) będzie służył do wyliczenia dochodu z działalności gospodarczej za okres od początku roku do dnia zaprzestania wykonywania działalności czyli do jej likwidacji. Jak wyliczyć ten dochód, znajdziemy w art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem dochodem lub stratą z działalności będzie różnica między przychodem a kosztami jego uzyskania, wykazanymi w podatkowej księdze, powiększona o spis z natury na początek roku i pomniejszona o spis z natury na dzień likwidacji. Jeżeli wartość wyliczenia będzie liczbą dodatnią, oznacza, że osiągnęliśmy dochód i musimy wyliczyć ewentualny podatek dochodowy oraz go uiścić do 20 dnia następnego miesiąca lub kwartału (w zależności jaką formę zapłaty mamy zgłoszoną w urzędzie skarbowym). Rzecz jasna, uwzględniamy zaliczki zapłacone wcześniej, nie zapomnijmy o odliczeniu składek na własne ubezpieczenie zdrowotne. W następnym roku, do 30 kwietnia mamy obowiązek złożyć zeznanie o dochodach PIT-36 lub PIT-36L wraz z załącznikiem PIT-B i ostatecznie rozliczyć naszą działalność.

Odrębną powinnością przedsiębiorcy jest dodany od 1 stycznia 2011r obowiązek sporządzenia tzw. wykazu pozostałych na dzień zakończenia działalności składników majątku. Tak stanowi art. 24 ust.3a ustawy zasadniczej. Generalnie wykaz ten zawiera wszystkie składniki z poprzednio omawianego spisu oraz wszystkie środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, ujęte w ewidencji środków trwałych. Wykaz powinien zawierać co najmniej: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji, sumę odpisów amortyzacyjnych. Przez 6 lat musimy pilnować co stanie się z tymi składnikami. Jeżeli będziemy zbywać te składniki, to musimy transakcje wykazywać w zeznaniach rocznych. Sprawa jest o tyle skomplikowana, że poszczególne elementy tego wykazu w momencie zbycia będą miały przypisane inne koszty ich uzyskania, np. przy środkach trwałych będzie to różnica między wartością początkową a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych, dla towarów handlowych, cena zakupu, dla wyposażenia koszty będą wynosić zero. Tak to ustawodawca ułatwił nam życie, uchylając dotychczasowy zryczałtowany 10% podatek i fundując nam sześcioletni okres pilnowania pozostałości po działalności gospodarczej.